اصول طراحی مدیریت آینده‌نگار راهبردی

گروه پژوهش راهبردی مطالعات تحقیق و توسعۀ راهبردی، از آغاز پروژۀ «اصول طراحی مدیریت آینده‌نگار راهبردی» خبر داد.

استاد راهبر این پروژه بیان داشت که انقلاب اسلامی ایران را باید نقطۀ عطفی نه تنها در عرصۀ سیاسی بلکه در تمامی وجوه زندگی بشر دانست. اکنون پس از گذشت ۳۴ سال، روشن شده است که شکل‌‌گیری حکومتی بر مبنای اسلام، تحت عنوان «جمهوری اسلامی ایران»، چه تأثیرات شگرفی بر جهان و تحولات آیندۀ آن داشته است. حرکت در مسیر آرمان ‌های انقلاب نیازمند بهره‌مندی از اسلام ناب در عرصه‌‌های مختلف پیشرفت است؛ برای مثال، مقوله‌‌هایی چون الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، اقتصاد اسلامی، علم دینی و… نمونه‌‌هایی از توجه اندیشمندان حوزه‌های گوناگون کشور به این امر است. از سوی دیگر، گستردگی توصیه‌‌‌های اسلامی در جنبه ‌های گوناگون زندگی بشر، انگیزه‌‌ای قوی و غیرجزم‌‌اندیشانه را، برای تلاش و کوشش در این مسیر فراهم می‌‌سازد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد آکوچکیان همچنین اشاره داشت که آینده‌ پژوهی شاخه‌‌‏ای از علوم انسانی است که با ویژگی‌‌های انسانی جامعه ارتباط تنگاتنگی دارد؛ ازاین‌رو، به مبانی نظری و فلسفی رایج در جامعه، بستگی مستقیم دارد. بر این قیاس، آینده‌‌پژوهی، دانشی ارزش‌‌بنیان است و به همین سبب ارتباطی تنگا‏تنگ و ناگسستنی با جهان‌بینی، ایدئولوژی و فرهنگ ملت‌‏ها دارد. در نتیجه، کاربست آینده‌‌‏پژوهی نیازمند بهره‌‏گیری از نسخۀ بومی‌شدۀ آن است. بدون تردید، ملتی که دانش تحلیل و مهندسی آینده را از دیگران تقلید کند، راه خطا در پیش گرفته و آیندۀ خود را بر پایۀ ارزش‏‌های دیگران توصیف کرده است و خواهد ساخت. بنابراین یکی از اصلی‌‌ترین نیازمندی‌‌های بومی‌‌سازی آینده‌‌پژوهی در ایران، توجه به ارزش‌‌ها و نگرش‌‌های اسلامی است. اثربخشی و بهره‌‌گیری شایسته از آینده‌‌پژوهی در ایران، مرهون شکل‌‌گیری آینده‌‌پژوهی اسلامی است.

ایشان همچنین بیان داشت که این پژوهش نخستین پژوهشی است که برای پیوندزدن میان سودمندی‌‌های آینده‌‌نگاری راهبردی و اقتضائات اسلامی ـ ایرانی تلاش می ‌کند. از این رو اکتشاف حداکثری حوزه ‌های نوآوری پژوهشی، نقش کلیدی در اثربخشی این تحقیق ایفا می‌ کند. از سوی دیگر، محدودیت ظرفیت پژوهش مانع از آن می‌شود که تمام ‌ایده‌ های پژوهشی کلان در کنار هم و با کیفیت قابل قبول عرضه شوند. بنابراین باید محدوده ‌ای برای نوآوری در نظر داشت.