اولین همایش بین‌المللی حضرت شیخ‌العارفین سید صفی‌الدین اردبیلی در ایران

اولین همایش بین‌المللی هفتصدمین سالگرد رحلت سلطان‌‌العارفین و فقیه مجاهد شیخ صفی‌‌الدین العلوی الحسینی الموسوی اردبیلی قدس سره، در دی‌‌ماه سال جاری، در شهر اردبیل برگزار خواهد شد. این همایش با همکاری و مشارکت امام جمعۀ اردبیل، استاندار، شورای فرهنگی استان اردبیل، کتابخانۀ ملی ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی و آکادمی مطالعات ایرانی لندن، برگزار می‌‌شود. در این همایش، دو مقاله با عناوین «تزئینات چینی‌‌خانۀ مجموعۀ آرامگاهی سید صفی‌‌الدین با تأکید بر تزئینات گچ‌بری» و «مطالعۀ تجلی فرم محرابی در آرامگاه سید صفی‌‌الدین اردبیلی»، به نگارش سرکار خانم رها سعادتی، پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) ارائه شده است. در ادامۀ این خبر، شرح دو چکیدۀ ارسالی گزارش می‌شود:

۱. تزئینات چینی‌‌خانۀ مجموعه آرامگاهی سید صفی‌‌الدین با تأکید بر تزئینات گچ‌بری

تالار چینی‌‌خانه در قسمت شرقی مجموعه بناهای آرامگاه سیدصفی‌‌الدین قرار دارد. در مورد این مکان، نظرات مختلفی وجود دارد که با توجه به تزئینات گچی آن برخی عقیده دارند؛ عملکرد چینی‌‌خانه ‌در ارتباط با تشریفات درباری و نمایش ظروف مختلف چینی بوده است. تزئینات گچی چینی‌‌خانه؛ تنگ‌بری که در دورۀ صفویه به اوج خود رسیده، گونه‌‌ای از آرایه‌‌های گچی است که علاوه بر جنبۀ زیباشناسانه دارای کارکرد نیز است. این مقاله، آرایه‌‌های مختلف چینی‌‌خانۀ آرامگاه سید صفی‌‌الدین ‌‌اردبیلی را مورد مطالعه قرار داده، خصوصیات و ویژگی‌‌های آن را بررسی می‌‌کند. با توجه به مطالعات کتابخانه‌‌ای و میدانی صورت‌گرفته، استفاده از مصالح مختلف در اجرای تزئینات، کاربرد فراوان نقش‌‌های محرابی، عمق بسیار زیاد تنگ‌‌بری‌ها، به‌کارگیری آرایه‌‌های گچی دیگر در کنار تنگ‌‌بری‌ها و همچنین افزودن کتیبه‌‌ به نگاره‌‌ها از مهم‌ترین خصوصیات تزئینات چینی‌‌خانۀ آرامگاه سیدصفی‌‌الدین‌‌ اردبیلی است که کارکرد این فضا را نیز معین می‌‌سازد.

۲. مطالعۀ تجلی فرم محرابی در آرامگاه سید صفی‌‌الدین اردبیلی

محراب محل پرستش و نیایش است. نخستین محراب‌‌ها متعلق به آیین مهر هستند که به شکل نیم‌‌گنبد ساخته می‌‌شدند و در دو طرف آن نمادهای طلوع و غروب قرار داشت که از آن محل، برای نیایش و عبادت استفاده می‌‌کردند. نقش‌‌مایۀ محرابی نیز نشان از محراب و نمادی از جایگاهی مقدس دارد. این نقش‌‌مایه‌‌ به شکل‌‌‌‌ها و فرم‌‌های گوناگون در هنرهای مختلف این سرزمین به‌ کار رفته است و می‌‌توان جلوۀ آن را در تمام هنرها به‌وضوح به‌تماشا نشست. در آرامگاه سید صفی‌‌الدین ‌‌اردبیلی نیز فرم محرابی به‌صورت گسترده و در قسمت‌‌های مختلف این مکان به‌‌ویژه در تالارچینی‌‌خانه با شیوه‌‌های متفاوت اجرا شده است. در این مقاله، نقوش محرابی به‌کاررفته در آرامگاه سید صفی‌‌الدین‌‌ اردبیلی مورد‌مطالعه قرار می‌‌گیرد. بر اساس مطالعات کتابخانه‌‌ای و میدانی، استفادۀ بسیار از فرم محرابی، نشان از تقدس و جایگاه ویژۀ این مکان برای دولتمردان صفوی و تفکرات آن‌‌هاست.