3:27 بعد از ظهر
20 مهر 1403

سیاست‌ها و تدابیر پیشنهادی شهرسازی و معماری برای دولت سیزدهم

در نشست‌های ستاد راهبردی تحول معماری و شهرسازی که در دو ماه مرداد و شهریور برگزار شد، احمد آکوچکیان نمایندۀ مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) بنابر مأموریت حوزه‌های علمی دینی، ویرایش اولیه از سیاست‌ها و تدابیر پیشنهادی شهرسازی و معماری، برای دولت سیزدهم را در سرجمع مباحث مطرح در ستاد پیشنهاد نمود:

سیاست‌های سکونتگاهی و آمایش سرزمین در ایران از دهۀ 1340 تا کنون دچار خطاهایی راهبردی بوده که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

ـ تمرکزگرایی و برهم‌زدن توازن آمایش سرزمین و تخریب محیط زیست؛

ـ تصدی‌گری دولتی و ایجاد بار مالی سنگین بر دوش دولت‌ها؛

ـ ناسازگاری با سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی؛

ـ سوداگری در زمین و مسکن.

به‌منظور جبران آسیب‌های فوق و با عنایت به آموزه‌های اسلامی، سیاست‌ها و تدابیر زیر پیشنهاد می‌شود:

ردیف سیاست‌ها و راهبردها تدابیر، راهکارها
۱ احیای منضبط زمین در مقابل زمین خواری یا احتکار واگذاری گستردۀ اراضی مناسب برای استفادۀ بخش غیرمتمرکز مردمی
۲ مقابله با سوداگری در زمین و مسکن به‌وسیلۀ راهکارهای همچون اجاره به شرط احیا و استفاده از اراضی موقوفه
۳ تمرکززدایی و آمایش متوازن سرزمین عدم‌احداث طرح‌های حمایتی مسکن در کلان‌شهرها (مشکل کلان‌شهرها نه کمبود مسکن است نه کمبود سرمایه و هرگونه تزریق سرمایه باعث تشدید عدم‌توازن و مهاجرت‌پذیری می‌شود.)
۴ احداث طرح‌های حمایتی در مجاورت شهرهای متوسط، کوچک و روستاها
۵ تسهیل مشارکت‌های مردمی در مراحل مختلف «طراحی، ساخت و بهره‌برداری» کمک به محوریت انگیزه‌های عام‌المنفعه و وقف در احداث و ادارۀ محیط مصنوع به جای تصدی‌گری دولتی یا رقابت تجاری بخش خصوصی
۶ کمک به شکل‌گیری و گسترش تکنولوژی‌های ساخت سازگار با معماری مشارکتی و بومی
۷ سهیم‌شدن ساکنان محل در انتخاب و اجرای طرح‌ها و پرهیز از اجرای طرح‌های انبوه‌سازی، تیپ و یکسان برای کل کشور، به‌منظور «ایجاد احساس هویت و تعلق» به محله
۸

سامان‌دهی فضای اجتماعی ـ کالبدی برای حرکت به‌سمت تحقق الگوی زیست مؤمنانه و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی

رعایت مقیاس محلی با محوریت مساجد در رشد و توسعه شهر و پرهیز از تمرکزگرایی و متراکم‌سازی (توسعه شبکه‌ای غیرمتمرکز)
۹ ایجاد یک چرخۀ دانشی وقف پایه با محوریت مساجد به‌منظور «ارتقای سطح دانش و مهارت ساکنین»
۱۰ ارائۀ مشوق‌ جهت گسترش الگوها و فرم‌های ایرانی ـ اسلامی و کاهش تشبه به نمادها و فرم‌های بیگانه
۱۱ تأمین مسکن وسیع، دارای حیاط اختصاصی، با مالکیت مستقل برای هر خانواده و اجتناب از کوچک‌سازی به‌منظور تأمین نشاط، آسایش، سرزندگی، فراغت، حفظ حریم و استواری روابط خانوادگی
۱۲ مسکن دارای فضای باز درخور و ارتباط مناسب با عناصر طبیعی و بهره‌مند از نور، تهویه و فضای سبز کافی
۱۳ امکان فراهم‌سازی فعالیت در سطح خرد برای تحقق اقتصاد مقاومتی (اقتصاد خانگی) تبدیل خانه و شهر از مصرفی به مولد با قابلیت اشتغال‌زایی و کارآفرینی و بسترسازی برای تولیدات طبیعی، تغذیه سالم و طیب در خانه‌ها و محله‌ها
۱۴ تأمین فضای توزیع و عرضه برای «کسب‌وکارهای خردِ خانگی و محلی»
۱۵

کاهش اسراف و اتراف به‌کمک:

ـ فراهم‌سازی امکان استفاده از منابع پایدار انرژی؛

ـ صرفه‌جویی در مصرف آب با بازیافت آب خاکستری؛

ـ گسترش استفاده از فناوری‌های بومی و سازگار با محیط زیست.