منزلت «فقه دین» در میدان تدبیر معاصر

به گزارش گروه پژوهش فقه و حقوق مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، در نشست اخیری که دربارۀ «منزلت حقیقی فقه» برگزار شد استاد راهبر پروژه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد آکوچکیان، گفت: «فقه» فهم ریشه‌‌دار در متن اختیار خلاق و «فقه در دین» فهم اجتهادی روشمند و نظام‌‌وارۀ سامانۀ جامع آموزه‌‌های دین، ناظر به پدیدۀ حیات طیبه (حیات معقول و هدایت به رشد) خاستگاه توسعۀ همۀ جانبۀ انسانی ـ اجتماعی است که مستند به آنْ پدیدار تغییر ـ تحول مبتنی بر این حکمت بنیادین تدبیر می‌‌شود. سه سطح چرایی انصراف فقه در دین به فقه در احکام و میانداری دانش مزبور و فربهی بیش‌از حد آن در میان دیگر علوم و معارف دین اینک در روزگار معاصر تنها یک پرسش معرفت‌‌شناسانۀ پسینی نیست، بلکه دانش مزبور اینک دانشِ بنیان نظریۀ مدیریت و حاکمیت اسلامی، ولایت فقیه، نظریۀ جمهوری اسلامی و گفتمان حاکم تحقیق و توسعه‌‌ای جهان معاصر ایرانی شده است. عدم توجه یا روشن‌بینی به این امر با پیامدهای وسیع کارکردی در سطح اقتدار توسعه‌‌ای و وجه انسان‌‌شناخت توسعه‌‌ای نظام روبه‌‌رو است. با در نظر گرفتن این امر که منزلت معرفت‌‌شناختی «فقه در احکام» آموزگاری بنیادینی دارد دریافته می‌شود که فقه احکام، فقه احکام است و نه فقه دین و ولایتمندی آن، ولایت فقه دین و ولایت دین نمی‌تواند و نخواهد بود. پس لازم است با همین رویکردْ جایگاه سیستمی حوزه‌‌های درونی فقه به شایستگی دانسته و پاسداری شود.