نظام نیازها و فرانیازهای سبک نیایش‌شناخت زندگی در نظریۀ پیشرفت

چکیده

فلسفه و چرایی و سطح حقانیت دین، قابلیت آن در پیشنهاد و تحقق‌­بخشی آرمان هدایت به رشد فراگیر و حیات طیبه است. عیار نقد دین، در همین قابلیت رشد­ ـ توسعه‌­ای آن است. بدین‌سان اندیشه، نظریه و گفتمان‌­پردازی دین‌­شناخت پیشرفت در اولین گام، وام‌دار تنقیح سطوح و ابعاد انتظار از دین، نیاز به دین و به‌طور خاص فرانیازهای رشد ـ توسعه است؛ از همین روست که پردازش حقیقت، صدف و الگوی پیشرفت، متکای گذار به حقیقت و صدف و وضع نظام­‌و­اره‌ای دین نیز است. در این میان سبک زندگی، الگوی نماددار تدبیر خلاق زندگی فردی در متن مناسبات اجتماعی ـ تاریخی است که از یک مکتب برگزیدۀ راهبری رشد پدیدار انسانی، سرچشمه می­‌گیرد و سنت اهل‌البیت (ع)، الگوی روش‌­شناخت تفسیری (مدل مفهومی) و تدبیری (مدل عملیاتی ـ توسعه‌­ایِ) کلیت عرصۀ حیات و رشد انسانی، اجتماعی و تمدنی در عینیت حیات انسانی برآمده از ترکیب دو منبع عقل و وحی است که بر نظام آموزه­‌های قرآنی حیات و رشد بناست. نیایش آل‌­البیت (ع) بالغ‌­ترین مِفصل فراانگیزشی آن دو الگوی مفهومی و تدبیری در سنت حدیثی اولیا است. در گذار به منظومۀ بیرون‌­دینی و درون‌­دینی فرانیازهای رشد ـ توسعه و به‌سخنی دیگر در گذار از منظر روان‌شناسی انگیزش و شخصیت از چشم­‌انداز درون­‌دینی و معطوف به عرصۀ سبک زندگی، فرانیازها و فراانگیزه‌های رشدشناخت سبک زندگی کدام‌اند و در پیوستگی با یکدیگر چه تصویری از الگوی دین‌­شناخت سبک زندگی به دست می­‌دهند؟

عیار دین بالغ، هدایت عقل ـ وحی‌بنیاد در یک برآیند عینی روشمند (یک سنت زیستی عینی آینده­‌نگار راهبردی) به وجه جمع‌­­الجمعی آرمان رشد در سه عرصۀ فردنگر (در ابعاد کنشی، بینشی، منشی، گرایشی و روشی)، جامعه‌­نگر (در وجوه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و دفاعی) و در عرصۀ تمدن‌­نگر با رویکرد مأموریت راهبردی آینده‌­نگار و  «سبک زندگی» به‌مثابۀ مِفصل و برآیند این سه عرصه است که در اولین سطح تحلیل، با عیار سطح فرانیازهای رشد، سنجش مقایسه‌­ای می­‌شود. مکتب نیایشی دین، داعیه‌­دار راهبری به رشد، بهترین منبع درون گفتمانی ارزیابی نظام فرانیازهای تفسیرگر حقیقت آن دین است.

این پژوهش به‌مدد دو روش‌­شناسی استنباط و تحلیل محتوا با نظر به منظومۀ جامع روش‌­شناسی پردازش مدل مفهومی الگوی دین‌­شناخت رشد ـ توسعه، با بازخوانی جایگاه انتظار از دین در مباحث فلسفۀ دین و اشارتی به سبک زندگی و ساختار تحلیلی آن و تأملی در منظومۀ معیارهای فرانیازهای رشد ـ توسعه در الگوی تجربۀ زیست دینی، به‌طور خاص مبانی، اصول و اوصاف درون‌زای الگوی فراانگیزشی ـ نیایش­‌شناختِ برآیند فرآیندی رشد در سبک زندگی را اندکی مرور می‌­کند.

پیشنهاد الگوی معیار در نقد مقایسه‌­ای ادیان و ترسیمی از ساختار درونی منظومۀ آموزه‌­های آیین مصطفایی و دسترسی به یک دیدگاه خودویژه در گفت‌وگوی مقایسه‌­ای و انتقادی با نظریه‌­های مرسوم و رایج حوزۀ انگیزش و شخصیت و پردازش چشم‌­اندازی آغازین به نظریۀ نیایش قرآنی ـ اوصیایی و زمینه‌­سازی الگویی برای روان‌شناسی مشاوره، نمونه‌­ای از بهره­‌های این تحقیق شمرده می­‌شود.

کلیدواژگان: اندیشۀ پیشرفت، سبک زندگی، فرانیازهای رشد، فلسفۀ دین، نیایش، انتظار از دین، دعای ابوحمزه.

نویسندگان: احمد آکوچکیان، زهرا صفری و زهرا نجفی.

منبع: سومین کنفرانی بین‌المللی فلسفۀ دین معاصر، ۱۳۹۳.