نظریۀ پیشنهادی حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد آکوچکیان با عنوان «الهیات تمدنی و در این راستا تمدن الهیاتی»، در دستور نقد و تحلیل در «انجمن قرآن و تمدن» پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قرار گرفت. این نظریه دارای ساختی تحلیلی است. برخی از محورهای این ساخت عبارتاند از:
۱. مفهوم تمدن و ساختار تحلیلی یک سامان تمدنی؛
۲. روششناسی تحلیل تمدنی؛
۳. ساختار کلی نظریۀ قرآنی تمدن؛
۴. فرآیندهای شکلگیری یک تمدن و افول آن؛
۵. فاعلان تمدنی؛
۶. و… .
به هدف مدیریت واقعیت کثرت در جهان انسانی معاصری و صیرورت الهیات تمدنی در این امر واقع و در راستای تحلیل نظریۀ تحول تمدنی، فصلی از تبیین تفصیلی این نظریه یعنی ایدۀ «فراز و فرود و پیوست و گسست تمدنی» در دستور کار گروه پژوهش تفسیری قرار گرفت.