ابتذال در جهان‌بینی؛ پیامد بی‌پاسخی به معمای آفرینش

در ادامۀ سلسله‌نشست‌های راهبردی مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، نشستی با حضور و راهبری علمی حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد آکوچکیان تشکیل شد. این نشست با تمرکز بر موضوع «ابتذال در جهان‌بینی و تأثیر آن بر فروکاست هستی انسان» از سوی گروه پژوهش‌های نظری و مطالعات مبنا و گروه پژوهش علوم انسانی و بینارشته‌ای برگزار گردید.

در نشست مزبور، آکوچکیان با تأکید بر ژرفای بحران معنا در دنیای معاصرْ از فروکاست نگاه انسان به هستی، خداوند و معمای آفرینش، به‌عنوان یکی از ریشه‌های اساسی ابتذال در جهان‌بینی نام برد. وی ضمن نقد نگرش‌ سطحی‌شدۀ انسان معاصر به زندگی و عدم مواجهۀ اصیل با پرسش‌های بنیادین اظهار کرد: «افت سطح نگرش به زندگی به‌مثابۀ یک عامل بینشی در الگوی زیستی و نگاه به خداوند، نگاه به هستی و نگاه به معمای آفرینش، لب ابتذال در جهان‌بینی است.»

به باور استاد راهبر گروه‌های پژوهشی این مرکز تحقیقاتی، بحران پوچی که در شخصیت‌هایی چون کامو، هدایت و کافکا، مشهود است ناشی از نداشتن سیستم‌های فلسفی و دینی کارآمد برای پاسخ به سؤالات اساسی هستی‌شناختی است. در مقابل، آکوچکیان با اشاره به شخصیت‌هایی چون فارابی و ملاصدرا بر لزوم دسترسی به دستگاه‌های معرفتی عمیق تأکید کرد، دستگاه‌هایی که قادر به هدایت ذهن پرسشگر انسان باشد.

او با بیان نام دعای جوشن کبیر و تأکید بر اسماء الهی، به‌عنوان زاویۀ دید به زندگی، گفت: «خدای محمد نبی (ص) ازجمله با هزار اسم دعای جوشن کبیر تفسیر می‌شود و این اسماءْ عناصر زاویۀ دید سالک ما به زندگی می‌شوند.»

وی ابولهب را نماد کسی دانست که با طرد این زاویۀ دید از درک جهان‌بینی فراگیر محروم ماند و در نتیجۀ این محرومیت، به نوعی «فروکاستگی دهشتناک هستی» دچار شد.

این جلسه، با تمرکز بر موضوعاتی چون «تدبر در معمای آفرینش»، «پیامدهای جهان‌بینی سطحی‌شده»، و «نقش سیستم‌های دینی در برون‌رفت از بحران معنا»، به‌عنوان بخشی از پروژۀ کلان «بازسازی نظام‌های معنابخش در زیست معاصر» مورد تحلیل و نقد عمیق قرار گرفت.

آن‌چه انسان را در پیچیدگی‌های زیست معاصر از سقوط در وادی پوچی و بی‌معنایی نجات می‌دهد نه تکثر اطلاعات، بلکه عمق درک نسبت با نظام‌مندی آفرینش است. در جهانی که افول در معنا به‌آسانی جایگزین تأمل در هستی شده باشد، بازگشت به زاویۀ دید الهی یک ضرورت راهبردی برای بازسازی تمدن آن است. مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) با تکیه بر ترکیب نظام‌های فلسفی و الهیاتی بومیْ در مسیر طراحی دستگاه‌های معرفتی جامع برای هویت‌سازی نوین گام برمی‌دارد.