اصول نظریۀ تجربۀ دین‌شناخت اخلاقی در چشم‌انداز دعای مکارم‌ الأخلاق

چکیده

اخلاق، سامانۀ جامع شاخصه‌­ها و مؤلفه‌­های شخصیتی آدمی در جریان بلوغ هویت اوست. یک مکتب هدایت به رشد و به‌طور خاص مکتب انبیایی ـ  هدایت به رشد، همراه با آموزه‌های هستی­‌شناختی، انسان‌­شناختی، روش‌­ها و راهکارهای راهبری به رشد، یک مکتب اخلاقی خودویژه نیز دارد. یک مکتب جامع­‌نگر اخلاق یا نظام جامع اخلاقی دارای ساختار زیر است:

• مبانی نظری اخلاق؛
• الگوی مطلوب اخلاقی؛
• الگوی اخلاق کاربردی ـ توسعه‌­ای.

آیا می‌توان از آموزه‌های دین انتظار یک سامانۀ درون‌زای تجربۀ اخلاقی را داشت؟ پژوهش پیشنهادی بر آن است تا اصول نظریۀ جامع تجربۀ زیست اخلاقی را با دعای مکارم الأخلاق پیشنهاد نماید. نظام جامع اخلاق قرآن کریم در این الگوی پیشنهادی دریافته می‌­شود. در نظام اخلاقی اسلام، آدمی با ترکیب بینش‌­ها و گرایش‌­های ایمانی و عمل به اقدام فردی و اجتماعی، کاستی­‌ها و روان‌­نژندی­‌ها و بدی­‌ها را تبدیل به خوبی نموده و کرامت­‌ها و خوبی‌ها را تکثیر می­‌کند و خود، راهبر خویش به نقطۀ بلوغ وجودی می­‌شود. نظر به اینکه اهل بیت (ع) به‌عنوان ثقل اصغر در طول قرآن کریم و مفسر آموزه‌های دین‌شناخت قرآن کریم بوده­‌اند، آموزه‌­های اصیل امام سجاد (ع) در دعای مکارم الأخلاق می­‌تواند یک منبع تفسیری ارزشمند در دریافت مکتب اخلاق قرآنی ـ اوصیایی باشد.

کلیدواژگان: اخلاق، نظریۀ اخلاقی، تجربۀ اخلاقی، دعای مکارم الأخلاق، مبانی نظری اخلاق، الگوی مطلوب اخلاقی، الگوی کاربردی ـ توسعه‌­ای اخلاق، اخلاق توسعه.

نویسندگان: احمد آکوچکیان، رضوانه دستجانی.

منبع: همایش سبک زندگی اهل بیت ع، ۱۳۹۳.