منو
در نشست‌های کلان‌پروژۀ نظام تنزیلی قرآن کریم در دو ماه آذر و دی، بررسی موضوع فرآوری گفتمان در نظام تنزیلی قرآن کریم در دستور کار پژوهشگران این اثر قرار گرفت. نظام تنزیل از مجرای پیوست متن و زمان و نیز مسائل تدبیر زمان، در ضمن سیاق یا بافت در قطعات پیوستۀ تنزیل، با بازکردن مجرای پیوست نظام اندیشگانی به نظام دانایی، گفتمان زمان‌مایه‌ای را می‌آفریند. کلمات و مفاهیمی که اجزای تشکیل‌دهندۀ ساختار زمان‌مایه هستند، ثابت و پایدار نیستند و در زمان‌ها و مکان‌های متفاوت، ارتباط آن‌ها دگرگون می‌شود و معانی متفاوتی را القا می‌کنند. دگرگونی ارتباطات موجب دگرگونی شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌شود و چون این شرایط ثابت و پایدار نیستند، ساختار زبان نیز که توضیح‌دهندۀ این شرایط است، نمی‌تواند ثابت و پایدار بماند. گفتمان، برآیند معنایی در این بازه‌های زمانی و در جهات مختلف است. بدین‌سان برآیند این منظومه، مولد گفتمان است و همواره مخاطب را در موقعیت تازه‌ای قرار می‌دهد. سه حوزۀ برجستۀ کارکرد گفتمان در واحدهای وسیع زبانی نظیر پاراگراف، گفت‌وگو، مصاحبه و سخنرانی، عبارت‌اند از:
گفتمان، محصول پیوست متن و زمان است که می‌تواند از فلسفۀ حاکم بر سامانۀ زبانی خبر دهد. نظام تنزیل، نظام پیوست متن و زبان مزبور در ذیل فلسفۀ حاکم یادشده است. بدین‌روی متن یا نص در پیوست و ارتباط با زبان، گفتمان تولید می‌کند. گفتمان، محصول فرآیند ارتباطی متن و زبان است و بدین‌روی همواره به‌تبع فلسفۀ یادشده، یک فلسفۀ معین وجود دارد. در این راستا، مراد متن به‌تناسب زمان و مسائل زمان بازفهمی می‌شود. برای نمونه آموزگاری آیۀ «اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ» مبتنی بر نظام تنزیل، فلسفۀ تناسب است؛ به این مفهوم که تأمین‌کنندۀ منبع مالی و نفقه‌دهنده با مدیر توزیع منابع مالی است. حال چنانچه نفقه‌دهنده غیر از مرد (برای مثال زن) خانواده باشد، قوامیت و توزیع‌کنندگی منبع مالی بر عهدۀ اوست. گفتمان قرآنی به‌تمامی پیام زبانی کارآمدی را در بافت نزولی سامان می‌بخشد و همین ویژگی، قرآن کریم را متنی ساخته است که توانمندی ارتباطی شگرفی دارد.
نظام تنزیل مناسبت متن و زمان را، در ضمن بافت ظاهرشده در گفتمان نشان می‌دهد. بدین‌سان متن، در ذهن و جان و عملکرد مخاطب، برای تدبیر زمان اثر می‌گذارد. نظام تنزیل، نقش مؤلفۀ زمان در ظهور بافت و گفتمان را به‌غرض نوع تربیت زیستمانی تا الگوی مدیریت تغییر و تحول به معرض‌نظر می‌آورد. در نظام تنزیل، دو ساحت «نظام دانش» و «نظام دانایی مبنای عمل در عرصۀ دانش» زاده می‌شود. به‌سخنی دیگر، قرآن کریم فقط دانش‌آفرین نیست؛ ساخت نظام تنزیل، دانش‌بنیانی عمل توسعه‌ای و فرهنگ تغییر و تحول را نیز رقم می‌زند. بدین‌سان زبان قرآنی، زبان تنزیلی است؛ به این معنا که همواره نسبت متن با زمان‌مایگی انسان و جامعۀ هدف را مدنظر دارد. به این قرار، زبان قرآنی در ساخت سیاقی خویش و در بافت‌های درونی هر سوره‌ای، به فضای لازم اندیشه‌ای و گفتمانی، برای جمودنداشتن در مسائل پیشین و نیز به‌تناسب مستمر با تطور زمان توجه دارد. با تطور عنصر زمان‌مایگی، درون‌مایۀ بافت یا سیاق گفتمان تولیدی، دیگرگون می‌شود.
فناوری در خویش گرفتن واقعیت‌های نوبه‌نوشوندۀ انسانی، اجتماعی و تاریخی از سوی نظام زبانی قرآن کریم چیست؟ توجیه نظری این فناوری کدام است؟ ابزار این فناوری و به‌تعبیری سخت‌افزار فناوری کلمات و مفاهیم قرآنی است که به‌ضمیمۀ سنت اوصیایی، این ظرفیت تدبیر برنامه‌ای را زمینه‌سازی می‌کند. مؤلفه‌های نرم‌افزاری و مغزافزاری نظام تنزیل چیست؟ سه گام تحلیل را در تبیین این قابلیت نظام زبانی قرآن کریم می‌توان پیشنهاد کرد:
نظام تنزیل در هنگام آشکارگی و به‌طور مشخص در زبان‌یافتگی قرآنی و تجربۀ آشکارگی گفتمانی، چه اوصاف خودویژه‌ای به خود می‌گیرد؟ در حقیقت، با نظام تنزیل، چهار اتفاق خودویژه در پیوستگی با متن مقدس شکل می‌گیرد:
قم، شهرک پردیسان، بلوار دانشگاه، بلوار شهید مولوی، کوچه دوم، مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)
کد پستی: 3749113354
تلفن: 32800430-025
نمابر: 32800417-025
ایمیل: m.t.e.roshd@gmail.com