دانش دینی؛ زیرساخت نظریۀ دولت دینی و گفت‌وگوی تمدنی بین‌الملل

در ادامۀ نشست‌های تحلیلی مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، جلسه‌ای با موضوع «بازخوانی مفهوم دانش دینی در نسبت با توسعه، دولت دینی و گفت‌وگوی بین‌الملل» در گروه‌های پژوهشی نظری و مطالعات مبنا و علوم انسانی و بینارشته‌ای برگزار شد. این جلسه با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد آکوچکیان، به بررسی ابعاد مفهومی و کارکردی دانش دینی در ساحت توسعه‌ای و تمدنی پرداخت.

در این نشست، «دانش دینی» به‌عنوان «بسته‌های اطلاعاتی نظام‌یافته، بر مدار اندیشۀ دین‌شناخت پیشرفت و پیشرفت‌شناخت دین، برآمده از منابع دینی و تعاملات میان‌رشته‌ای با دیگر علوم» تعریف شد، بسته‌هایی که از تعامل خلاق میان وحی، عقل و سنت پدید می‌آیند و در گفت‌وگویی پویا با دانش‌های بشری شکل می‌گیرند.

دکتر آکوچکیان در جریان این نشست، سه قابلیت بنیادین برای دانش دینی برشمرد:

«1. قابلیت جریان یافتن در فرایند ترقی و توسعۀ جامع‌نگر؛

2.قابلیت ظهور نهادمند در نظریۀ دولت دینی؛

3.قابلیت گفت‌وگوی فعال با جهان اندیشۀ بین‌الملل برای رسیدن به سطح تازه‌ای از حیات بین‌الملل بشری.»

وی با تأکید بر پویایی معرفتی دین خاطرنشان کرد: «فکر دینی جریان تولید ایده و دانش در تعامل با آموزه‌های وحیانی و عقلانی است که در پاسخ به پرسش‌های معرفتی روز، از سطوح داده تا خودآگاهی، پردازش می‌شود.»

در این نشست، هم‌چنین تأکید شد که «نظام مفاهیم دین‌شناخت» باید به‌گونه‌ای بازتعریف شود که بتواند تولید دانش دینی را در قالب‌های نهادمند برای حکمرانی، زیست اجتماعی و تعاملات جهانی پشتیبانی کند. این مهم تنها با درک صحیح از منطق درونی دانش دینی و جریان آن در درون عقلانیت تمدنی ممکن است.

خروجی این نشست بسترسازی برای طراحی «الگوی جامع دانش دینی در منظومۀ توسعۀ تمدنی» بود که در آینده به‌عنوان یکی از محورهای راهبردی این مرکز پژوهشی پیگیری خواهد شد.