دو سرنوشت ممکن انسان

حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد آکوچکیان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) و استاد راهبر گروه پژوهشی سلامت و سبک زندگی، در نشستی تخصصی با هم‌پژوهان این گروه پژوهشی به تحلیل دو سرنوشت ممکن انسان، یعنی «رشد» و «خسران»، و نسبت این دو با ارزش‌ها و ضدارزش‌های انسانی پرداخت. وی تصریح کرد: ارزش‌ها و ضدارزش‌ها حاصل نسبت ساحات وجودی انسانی با آرمان برگزیدۀ زندگی وی در طیف‌هایی میان دو سرشت و سرنوشت ممکن او شکل می‌گیرند.

به استناد آیات شریفۀ قرآن، این ارزش‌ها و ضدارزش‌ها به‌عنوان شاخص‌هایی برای ارزیابی امکان‌های وقوعی استعدادهای انسانی شناخته می‌شوند:

1.ارزش‌های انسان، مانند:

_ انسان خلیفۀ خدا در زمین است (در مثل: بقره، 30)؛

_ ظرفیت علمی انسان بزرگ‌ترین ظرفیت‌هایی است که یک مخلوق ممکن است داشته باشد (در مثل: بقره، 33 ـ 31)؛

_ به حکم فطرت، در هر انسانی ـ حتی پلیدترین انسان‌ها ـ استعداد توبه و بازگشت و تربیت‌پذیری وجود دارد (در مثل: طه، 122)؛

_ انسان انتخاب‌گر و صاحب اختیار و اراده است و هیچ جبر و ضرورتی نمی‌تواند آزادی و اختیار او را سلب کند. بنابراین انسان مسئول خویشتن و جامعۀ خویش است (در مثل: احزاب، 72).

2.ضدارزش‌ها، مانند:

_ انسان بسیار ستمگر و نادان است (در مثل: احزاب، 72)؛

_ او آن‌گاه که خود را مستغنی می‌بیند، طغیان می‌کند (در مثل: علق، 7 ـ 6)؛

_ او عجول و شتابگر است (در مثل: اسراء، 11)؛

_ او هرگاه به سختی بیفتد و خود را گرفتار ببیند ما را در هر حال می‌خواند، و همین که گرفتاری برطرف شود گویی چنین حادثه‌ای پیش نیامده است (در مثل: یونس، 12).

دکتر آکوچکیان تأکید کرد: دوگانگی ارزش‌ها و ضدارزش‌ها نشان‌دهندۀ میدان وسیع انتخاب انسان است که در آنْ مسیر رشد یا خسران از رهگذر اعمال و تصمیم‌های فردی و اجتماعی شکل می‌گیرد.

مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) با بررسی این مفاهیمْ در پی تدوین الگوهایی برای تبیین نقش انتخاب انسانی در تحقق رشد و تعالی پایدار در ابعاد فردی و اجتماعی است.