منو
چکیده
دین‌پژوهی معاصر و بازخوانی سامان معرفت‌شناخت معارف درون‌دینی، در طی فرآوری مدرنیتۀ (تازگی) درون‌زای خویش به‌تدریج رهسپار بسامان‌بری نظام جامع نظری ـ توسعه‌ای علوم انسانی قرآن‌بنیان شده است و در تحقق این مهم، دو نهاد نخبگی دانشی، یعنی حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور و نیز نخبگان اندیشه‌ای، در تدارک به‌تدریج خودآگاه‌تر بنیان‌های معرفت‌شناسی این جنبش درون‌زا گردیده‌اند. نظام جامع نظری ـ توسعه‌ای علوم انسانی در سامانۀ قرآن‌شناخت الگوی مدیریت پیشرفت (رشد ـ توسعه) چیست و دارای چه ساختاری است؟
مقالۀ پیش رو در گذار از ماهیت معرفت‌شناخت علوم انسانی قرآن‌بنیان، به سامانۀ تحلیلی جامع‌نگر در بازخوانی و بازسامانی نظام جامع علوم انسانی قرآن‌بنیان در یک فرآیند روش‌شناخت استنتاجی ـ استنباطی به‌مدد روش‌شناسی آمیختۀ کیفی ـ کمی و پیش‌رونده ـ بازخورنده، نظریه‌ای تازه در تبیین سامانۀ قرآن‌بنیان علوم انسانی، بر بنیان اندیشۀ قرآن‌شناخت رشد ـ توسعه را به‌معرض نقد و داوری می‌آورد و در ذیل سه ساختار کلان معرفت‌شناخت، پیشرفت‌شناخت و مدیریت‌شناخت پیشنهاد می‌کند:
۱. تفکیک عرصه‌های ادراکی علوم انسانی جاری در قرآن کریم، به اعتبار دو منظومۀ ادراکی حقیقی (علوم انسانی نظری و تجربه‌پذیر) و اعتباری در دسترس مرسوم اهل‌نظر است؛
۲. اندیشۀ پیشرفت‌شناخت قرآنی، رکن معرفت‌شناخت علوم انسانی قرآن‌بنیان است و از آنجا که این علوم نسب از اندیشۀ قرآن‌شناخت راهبری به رشد می‌گیرند، سطوح تحلیلی آن در الگوی معیار قرآنی رشد، بازآفرینی معرفت‌شناخت می‌شوند، به این قرار سه سطح سازۀ جامع علوم انسانی قرآن‌بنیان»، شامل علوم انسانی قرآن‌بنیان پارادایمی، علوم انسانی قرآن‌بنیان هنجارین و علوم انسانی قرآن‌بنیان توسعه‌ای است. نظام دانشی مزبور به‌مثابۀ بستر جریان علوم یادشده، نظام ادراکی مبنای سامانۀ سه‌وجهی الگوی راهبری تحول از تحلیل وضعیت مطلوب تا شناخت انتقادی ـ توصیفی وضعیت موجود تا الگوی عملی (اهداف عملیاتی تا سیاست‌ها و راهبردها و برنامه‌های) توسعه را شکل می‌دهد؛
۳. علوم انسانی قرآن‌بنیان در نظام مدیریت دین‌شناخت پیشرفت ظرفیت جریان دارد و بر مدار کاربست سطوح تحلیلی علوم انسانی قرآن‌بنیان، در فرآیند بازخوانی الگوی تفقه در دین‌بنیان مدیریت نظام ج.ا.ا. و نظام ولایت فقیه به اقتراح گذاشته می‌شود.
علوم فراگیر همۀ این وجوه و لایه‌ها، علوم مبنای راهبری قرآن‌شناخت تحول هستند و به‌علت ظرفیت مزبور ولایت تدبیر (مدیریت دین‌شناخت) دارند. در ادبیات قرآنی، جریان اندیشه‌ای مبنای نظام علوم انسانی، اندیشۀ قرآن‌شناخت رشد یا تفقه در دین (اندیشه دین‌شناخت مدیریت پیشرفت) و نظام دانشی مبنا و جامع این علوم، «حکمت» یا «فقه در دین» (دانش مدیریت دین‌شناخت پیشرفت) نام دارد. نظریه‌ای تازه در تبیین سامانۀ قرآن‌بنیان علوم انسانی، بر بنیان اندیشۀ قرآن‌شناخت رشد ـ توسعه، اینک پیشنهاد می‌شود و در ذیل سه ساختار کلان پیشنهاد سامان‌یابی آن می‌شود:
اول: اندیشۀ پیشرفت‌شناخت قرآنی، رکن معرفت‌شناخت علوم انسانی قرآن‌بنیان؛
دوم: سطوح تحلیلی علوم انسانی در الگوی معیار قرآنی رشد؛
سوم: جریان علوم انسانی در نظام مدیریت قرآن‌شناخت.
کلیدواژگان: اندیشۀ پیشرفت، علوم انسانی قرآن‌بنیان، سورۀ حدید، ساختار علوم انسانی، سازوکارهای مدیریت دین‌شناخت پیشرفت (ولایت فقیه).
نویسندگان: احمد آکوچکیان، مرضیه بخشی.
منبع: همایش ملی علوم انسانی قرآن‌بنیان چیستی، چرایی و چگونگی، ۱۳۹۵.
قم، شهرک پردیسان، بلوار دانشگاه، بلوار شهید مولوی، کوچه دوم، مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)
کد پستی: 3749113354
تلفن: 32800430-025
نمابر: 32800417-025
ایمیل: m.t.e.roshd@gmail.com