قواعد فقه؛ روش‌های کاربردی در روش‌شناسی فقه

در ادامۀ سلسله‌نشست‌های تخصصی فلسفۀ فقه در دو ماه آذر و دی، موضوع «تاریخ فقه» محور بحث قرار گرفت. در این نشست‌ها ضمن اشاره به عبور از لایه‌های شش‌گانۀ فلسفۀ دین تا روش‌شناسی، به فصل برآیندی آن‌ها، یعنی «تاریخ‌شناسی» پرداخته شد. مأموریت این فصل، بررسی تحول تاریخ فقه نیست؛ بلکه بررسی جریان حاکم بر این تاریخ است. بر منطق حاکم بر علم فقه، در طول تاریخ علم فقه چه گذشته است؟ بدین‌سان، پرسش‌های برجستۀ این فصل عبارت‌اند از:

ـ فلسفه‌پژوهی تاریخ فقه چه پیشینه‌ای دارد و اولویت‌های پیش روی آن کدام است؟

ـ علم چه ماهیت تاریخی دارد و مراد از تاریخیت علم فقه چیست؟

ـ جایگاه تاریخ فقه در ساختار فلسفۀ فقه چیست؟

ـ فقه حکم در وضعیت موجود خویش و همچنین فقه دین، نیازمند چه بازسازی‌هایی برای پاسخ‌گویی به مسائل جهان جدید است؟

ـ عوامل برجستۀ تحول فقه در تاریخ فقه چه بوده است و در این راستا، وضع موجود فقه حکم، محصول چه تحولات و عواملی بوده است؟

ـ دوره‌بندی‌های تاریخ فقه بر چه مبنایی رخ نموده است و اکنون بر چه مبنایی باید صورت پذیرد؟

ـ معادلۀ نسبت فقه دین و فقه حکم در تاریخ فقه چه بوده است؟