منو
چکیده
عقلانیت اجتهادی قرآن‌شناخت به‌مثابۀ رکن مقوم عقلانیت دینی برای سامان‌بخشی بنیان اندیشه‌ای و دانشی اندیشه، نظریه و گفتمان رشد ـ توسعۀ معاصر ملی (ایرانی ـ اسلامی)، ناگزیر جریان‌یابی و تبلور در منظومۀ علوم انسانی جامع است. از این رهگذر، پرسش اصلی در افق نظام ملی تولید علم و نیز نقشۀ راه الگوی پیشرفت، سؤال از چیستی «علوم انسانی دین‌شناخت قرآنی» در حیث اصالت و نیز کارآمدی و بالمآل «اقتدار توسعه‌ای علوم انسانی قرآن‌بنیان» است. اصل اصالت قرآن‌بنیانی علوم انسانی به‌طور خاص وام‌دار دو دسته اصول معرفت‌شناختی ـ روش‌شناختی است:
۱. اصول برجستۀ معرفت‌شناخت:
۱. ۱. اصل تعریف به سامانۀ جامع معارفی فراگیر منظومۀ جامع ادراکات حقیقی (تجریدی و تجربه‌پذیر) و ادراکات اعتباری ناظر به پدیدار انسانی (فردی، اجتماعی و تمدنی) و امور میان‌رشته‌ای و میان‌حوزه‌ای مرتبط با آن؛
۱. ۲. اصل نسبت فلسفۀ دینی به آرمان رشد و نظام‌های مطلوب آن (نظام فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و دفاعی)؛
۱. ۳. مستند به سامانۀ جامع آموزه‌های قرآنی و عقلانیت جامع هماهنگ با این آموزه‌ها است.
۲. اصول روش‌شناخت:
۲. ۱. اصل اتکاء بر سامانۀ جامعی از روش‌شناسی‌های عام و خاص صورت و محتوا با رویکرد پیش‌رونده و بازخورندۀ پیشرفت؛
۲. ۲. مدیریت آینده‌نگاری راهبردی پدیدار مزبور.
بنیۀ هویت قرآن‌شناخت این قبیل علوم انسانی، برآمده از مبانی پارادایمی این علوم و به‌طور خاص، مبانی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی این علوم است. این دو دسته اصول، در این مقال کوتاه، اندکی تبیین و بسط یافته‌اند. عقلانیت اجتهادی تفقه در دین‌بنیان، فرآیند اصیل درونی و بنیان معرفت‌شناخت ـ روش‌شناخت منظومه علوم انسانی قرآن‌بنیان است.
کلیدواژگان: علوم انسانی قرآن‌بنیان، معرفت‌شناسی، فلسفۀ دین، سنت نبوی ـ اوصیایی، روش‌شناسی، تفقه در دین، عقلانیت اجتهادی.
نویسندگان: احمد آکوچکیان، معصومه محمودی و رضوانه دستجانی.
منبع: کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، ۱۳۹۵.
قم، شهرک پردیسان، بلوار دانشگاه، بلوار شهید مولوی، کوچه دوم، پلاک 13، مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)
کد پستی: 3749113354
تلفن: 32800430-025
نمابر: 32800417-025
ایمیل: m.t.e.roshd@gmail.com