مروری بر انسان‌شناسی پیشرفت

در راستای تبیین مبانی انسان‌شناختی پیشرفت و براساس آموزه‌های دینی، مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) نشستی پژوهشی با محوریت «مروری بر انسان‌شناسی پیشرفت» برگزار کرد. این نشست با حضور اعضای گروه‌های پژوهش‌های نظری و مطالعات مبنا، پژوهش تفسیری و پژوهش علوم انسانی و بینارشته‌ای با راهبری استاد احمد آکوچکیان تشکیل شد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد آکوچکیان در این جلسه به بررسی ویژگی‌های ممتاز انسان و جایگاه او در فرایند پیشرفت انسانی پرداخت. وی تصریح کرد: «شناخت انسان و ویژگی‌های وجودی او نقش بنیادین در طراحی الگوهای پیشرفت انسانی دارد.» در این راستا، ویژگی‌هایی هم‌چون مرکب بودن انسان از دو ساحت جسمانی و روحانی، جاودانگی روح انسان و امکان انتخاب‌های آزاد به‌عنوان مبانی مهم انسان‌شناختی مطرح شدند.

در ادامه، بحث دربارۀ ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها در راستای پیشرفت انسانی مطرح شد. آکوچکیان دراین‌باره تأکید کرد: «ارزش‌های انسان نظیر خلافت الهی انسان بر زمین، ظرفیت علمی فراوان انسان و فطرت دینی و اخلاقی، ازجمله مبانی بنیادین پیشرفت هستند.» وی افزود: «به‌طور همزمان ضد ارزش‌هایی هم‌چون ستمگری و ناسپاسی نیز در فرایند پیشرفت انسانی باید مدنظر قرار گیرد.»

یکی از نتایج مهم این نشست تأکید بر اهمیت توجه به دوسرشتی بودن انسان در طراحی الگوهای پیشرفت بود. انسان از یک ‌سو ظرفیت‌های عالی دارد که باید به‌درستی در مسیر پیشرفت هدایت شود و از سوی دیگر، با چالش‌هایی هم‌چون عجول بودن و حریص بودن مواجه است که در الگوهای پیشرفت باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.

هم‌چنین تحلیل مفاهیم دینی در قرآن کریم در زمینۀ پیشرفت انسانی، به‌ویژه در ارتباط با اراده و اختیار انسانی، از دیگر موضوعات مورد توجه در این نشست بود. دکتر آکوچکیان اذعان کرد: «مفهوم اختیار انسان و مسئولیت‌پذیری درقبال انتخاب‌های خود از اصول اساسی پیشرفت در دیدگاه اسلامی است.»

این نشست پژوهشی فرصتی برای ارائه و بررسی ابعاد مختلف انسان‌شناسی پیشرفت در چارچوب مفاهیم دینی و انسانی فراهم کرد. مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) در ادامۀ برنامه‌های علمی خودْ به‌دنبال پیشبرد مطالعات میان‌رشته‌ای و بسط مدل‌های جدید پیشرفت انسانی است.