ولایت فقه دین

انقلاب اسلامی فرصتی بی‌نظیر برای تجربۀ ایدۀ برتر «ولایت فقه دین» فراهم کرده است، فرصتی که در تاریخ دانش مسلمانی و اندیشۀ شیعه و تاریخ تشیع دومین فرصت برجسته و قابل‌اعتنا به شمار می‌رود. به گفتۀ احمد آکوچکیان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، این تجربه می‌تواند با رویکرد تمدنی و بهره‌گیری از نقدها و چالش‌های تجربۀ اول در عصر صفویْ راهبردی جامع‌نگر برای حیات معاصر اسلامی ـ ایرانی ارائه دهد.

در این راستا، در نشست اخیر گروه پژوهشی تحقیق و توسعه و مطالعات راهبردیْ نقشۀ جامع علمی در نظام ولایت فقه دین بررسی شد. آکوچکیان بر این نکته تأکید داشت که دانش دینی باید:

1. قابلیت جریان یافتن در فرایند ترقی و توسعۀ جامع‌نگر را داشته باشد؛

2. توانایی ظهور نهادمند در نظریۀ دولت دینی را فراهم سازد؛

3. به سطح تازه‌ای از حیات بین‌الملل بشری از طریق گفت‌وگوی فعال با جهان اندیشۀ بین‌الملل دست یابد.

تحلیلگران بر این باورند که تجربۀ عصر صفوی به‌عنوان اولین اجرای عملی ولایت فقه دین، با قرائتی جزءنگر و سلطنت‌گرا همراه بود. این رویکرد گرچه گامی مهم در تاریخ تشیع به شمار می‌رفت، اما نقدهای بسیاری به آن وارد شده است. با نگاهی نوین و بهره‌گیری از فرصت‌ها و ظرفیت‌های انقلاب اسلامی، می‌توان مسیری تازه و جامع‌نگر برای تحقق این ایده فراهم کرد.

گروه پژوهشی تحقیق و توسعه و مطالعات راهبردی با تأکید بر بررسی تطبیقی این دو تجربۀ تاریخی تلاش دارد نقشه‌ای برای پیشبرد تمدن اسلامی ـ ایرانی در بستر ولایت فقه دین تدوین کند، نقشه‌ای که هم پاسخگوی نیازهای معاصر باشد و هم قابلیت مواجهه با چالش‌های جهانی را دارا باشد.