ولایت فقیه در عیار فقه در دین در تجربۀ انقلاب اسلامی

رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد آکوچکیان، در نشست علمی گروه پژوهشی فقه و حقوق با اشاره به این‌که انقلاب اسلامی فرصت تجربۀ ایدۀ برتر است، فرصتی که در تاریخ دانش مسلمانی، اندیشۀ شیعه و تاریخ تشیع، دومین فرصت قابل‌اعتنا و برجسته است، گفت: تجربۀ اول در عصر صفوی رخ نمود. نقدهای چندگونه بر تجربۀ اول با لحاظ فرصت‌ها و چالش‌های جدید می‌تواند با عیار و مضمونی تازه متکای این تجربۀ تمدنی جدید باشد.

وی افزود: نقشۀ جامع علمی در نظام ولایت فقیه البته و به‌ناگزیر در کانون خویش باید نقشۀ راه دانش دینی را نشان دهد و معلوم دارد که دانش دینی:

1. قابلیت جریان یافتن در فرایند ترقی و توسعۀ جامع‌نگر را دارد؛

2. قابلیت ظهور نهادمند در نظریۀ دولت دینی را دارد؛

3. قابلیت گفت‌‌وگوی فعال با جهان اندیشۀ بین‌الملل را برای دستیابی به سطح تازه‌ای از حیات بین‌الملل بشری در خویش دارد. با این لحاظ:

1. اندیشۀ ولایت فقیه برآمده از اندیشۀ ولایت فقه است. مختصاتِ افزون‌‌تر ولایت فقیه چونان عدالت و مدیریت از دیگر شاخصه‌های درون‌‌زای اصل ولایت فقه‌اند؛

2. فقه مبنای راهبری تغییر به سوی رشد، تفقه در کلیت تعالیم دین است نه صرفاً تفقه در احکام به‌‌‌مثابۀ بخشی از این کل نظام‌‌واره.

3. در تفقه در احکام نیز تنها استنباط مفردات احکام دیده نمی‌شود، بلکه استنباط سیستم جامع راهبری به‌سوی وضع مطلوب یا سامانۀ جامع وضع مطلوب نیز در این فرایند شناختی مدنظر است؛

4. تئوری‌های مرسوم ولایت فقیه بر ولایت فقیه در احکام نظر داشته‌اند، نقد معرفت‌شناختی نسبت فقه در احکام با تفقه در دین و نسبت ولایت فقیه در احکام با ولایت فقیه در دین به‌‌ویژه از منظر ورود تخصصی و نه تخصیصی مبانی نظری از سویی و فرایند تحقیق و توسعه از سویی دیگر در میدان معنی‌‌شناختی نظریۀ دولت، راهبر به بازخوانی این نظریه است.

تجربۀ انقلاب اسلامی به‌ویژه در دورۀ دوم ولایت فقیه ضرورت ورود عملی این لایه‌های مفهومی را به میدان معنی‌شناختی ولایت فقیه به اثبات رسانده‌اند. در پایان، آکوچکیان تصریح کرد: اقتدار توسعه‌ای علم  در گروی اندیشۀ تفقه در دین و اقتدار توسعه‌ای ولایت ‌‌فقیه در گروی تحقق ایدۀ ولایت فقیه در دین است.