تازگی ایدۀ «اولین کنفرانس قرآنپژوهی پیشرفت و روششناسی تفسیر» اقتضای رویکردی تخصصی را داشت و به همین عزم، الگوی برگزاری این کنفرانس، الگویی نخبگانی است و ثقل جذب و ارزیابی و رسانهایسازی این همایش بر بسط و نقد اصل ایدۀ مزبور بوده است. بدینروی آرای محوری حاضر در کنفرانس، آرای اساتید ارجمند مدعو و هماندیشان این نهاد پیشاهنگ پژوهشی است. الگوی دانش تفسیری بر مدار الگوی اندیشه و دانش قرآنی پیشرفت (رشد ــ توسعه) شکل میگیرد. کنفرانس، سودای تبیین این ایده مبنا را دارد و بر آن است تا روششناسی گذار پیشرونده و برسازنده از حوزۀ نظر به اقدام پیشرفت قرآنشناخت و گذار بازخورنده و پایشی از حوزۀ عمل برنامهای آیندهنگار به حوزۀ نظر را در گفتگوی انتقادی و مقایسهای با سایر روششناسیهای تفسیری بهمعرض داوری درآورد.
رویکرد عمومی اندیشهورزی در این کنفرانس، رویکردی معرفتشناخت است و میکوشد با پیشنهاد الگوی پیشینی ـ در مرز انتقادی با تاریخ دانش تفسیر ـ فراخوان به یک جنبش پیشرفتشناخت در عرصۀ دانش تفسیر، تداومبخش کوشایی شایستۀ ارجمندان معاصری چون علامه شهید سیدمحمدباقر صدر و گفتمانسازی مورد نیاز آن باشد.
کتاب «سه گام اول در نظریۀ تفسیر پیشرفتشناخت قرآنی، با اندیشهها و نظرها» مجموعه نظریۀ پیشنهادی، مقالات و نظرهای «اولین کنفرانس قرآنپژوهی پیشرفت و روششناسی تفسیری» است که در سال 1398 از سوی انتشارات «بنیاد اندیشۀ دینی و مطالعات توسعه» منتشر شد. این کتاب ابتدا در یک مدخل در «ایدۀ مبنای کنفرانس» و سپس در سه گام تحلیل، «دستاوردهای دانشی کنفرانس» را در تحلیل ابعاد اندیشه تا نظریه تا گفتمان قرآنپژوهی پیشرفت، پیش رو قرار میدهد. نظریۀ تفسیر پیشرفتشناخت در اولین گام پردازش خود (کنفرانس اول)، در سه گام تفصیلی، بسط تحلیلی پیشنهادی یافته است و در ساختار زیر به اقتراح گذاشته شد:
- گام اول: ایده، نظریه و مکتب تفسیر پیشرفتشناخت پیشنهادی مدیریت علمی همایش، در سه اصل پیوستۀ دادوستدی:
- 1. اصل کلان نظریۀ قرآنپژوهی پیشرفت و نظریۀ تفسیری پیشرفتشناخت؛
- 1.اصل ماهیت سازوکاری نظریه در سامان سه نظام پژوهش ترتیبی، تنزیلی و موضوعی آیندهنگار تفسیر پیشرفتشناخت؛
- 1. کارکرد تحقیق و توسعهای نظریه در ضمن نظام تنزیلی قرآن کریم و الگوی مرجع آیندهنگاری راهبردی.
سه اصل یادشده در ضمن دو فصل، تبیین و آزموده میشوند:
- فصل اول: اصول مقوم نظریه تفسیر پیشرفتشناخت در بیان سه اصل پیشین یادشده؛
- فصل دوم: دستاوردهای تفسیری در آزمون نظریۀ برگزیده تفسیری پیشرفتشناخت در چهار نمونۀ تفسیری (سور حمد، حدید، مسد و عصر).
- گام دوم: ماهیت پارادایمی نظریه و مکتب تفسیر پیشرفتشناخت در اندیشهها و نظرها:
- 1. فصل اول: رویکرد پیشرفتشناخت تفسیری؛
- 2. فصل دوم: نظریههایی در مساحت نظریۀ جامع پیشرفتشناخت تفسیری؛
- 3. فصل سوم: روششناسی تفسیر پیشرفتشناخت.
- گام سوم: چهار بهرۀ نظریه و مکتب تفسیر پیشرفتشناخت:
- 1. فصل اول: بهره در فرآوری دانشبنیان مدیریت تحول (علوم انسانی قرآنشناخت)؛
- 2. فصل دوم: بهره در فرآوری ساخت مدیریتی تحول (الگوی مدیریت قرآنشناخت پیشرفت)؛
- 3. فصل سوم: بهره در فرآوری حیث گفتمانی الگوی راهبری تحول (در خداینامه: منظومۀ شعری برآمده از تجربۀ زیستی با سورهای از قرآن کریم و در خودینامه: منظومۀ شعری، نشانۀ فصلی از جنس زندگی)؛
- 4. فصل چهارم: اسناد موضوعی آیندهنگار پیشرفتشناخت در برآیند بهرههای سهگانۀ نظریۀ تفسیر پیشرفتشناخت در الگوی راهبری تحول، سند الگوی پایۀ پیشرفت و سایر اسناد مانند اسناد توسعهای پژوهش و آموزش عالی در نظام ملی تولید علم و بهطور خاص، سند راهبردی نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی.