تحلیل و تبیین فرایند «رشد» انسانی از منظر آموزه‌های دینی و فلسفی

مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) در جدیدترین نشست‌های خود به تحلیل و تبیین ابعاد مختلف مفهوم «رشد» انسانی در قرآن و آموزه‌های دینی پرداخته است. این نشست با حضور اعضای گروه‌های پژوهش‌های نظری و مطالعات مبنا، پژوهش تفسیری و پژوهش علوم انسانی و بینارشته‌ای، به بررسی ماهیت و ابعاد مختلف رشد انسان و فرایند‌های هدایت به پیشرفت از دیدگاه قرآن و آموزه‌های اهل‌بیت (ع) پرداخت.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد آکوچکیان، استاد راهبر گروه‌های پژوهشی مرکز، در این نشست به تبیین «رشد» انسانی به‌عنوان فرایندی فراگیر و پیوسته اشاره کرد که شامل گسترش و شکوفایی استعدادها و ظرفیت‌های فطری انسان در تمامی ابعاد زندگی می‌شود. وی تأکید کرد، قرآن و آموزه‌های جامع دینی افزون‌بر این‌که به‌عنوان منبع معرفتی در جهت‌دهی به رشد انسان عمل می‌کنند، به‌طور همزمان به بررسی و تفسیر ساحت‌های وجودی انسان و ارتباط آن با خداوند، جامعه و تاریخ می‌پردازند.

براساس توضیحات آکوچکیان، رشد در نگاه قرآن، یک فرایند پویا و مستمر با جهت الهیاتی است که باید در زمینه‌های مختلف زندگی بشر، ازجمله در عرصه‌های معرفتی، ایمانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، به‌طور متوازن و هماهنگ تحقق یابد. وی هم‌چنین به دو بخش عمده در فرایند «حکمت رشد» اشاره کرد: «حکمت نظری» و «حکمت عملی». حکمت نظری شامل شناخت اصول پارادایمی و از جمله هستی‌شناسی ـ روش‌شناسی رشد است که براساس آن انسان می‌تواند مشیت الهی را در جریان زندگی درک کند، درحالی‌که حکمت عملی به اجرای این آموزه‌ها در سبک زندگی دینی می‌پردازد.

در این نشست، هم‌چنین به معرفی نظام مدیریت پیشرفت حکمت‌‌بنیان پرداخته شد که در آن سبک زندگی به‌عنوان عرصۀ برآیندی پیشرفت فردی و اجتماعی معرفی گردید. در این راستا، سعی بر این بود که به‌طور جامعْ فرایند تحول انسانی به‌عنوان یک جریان وجودی، مبتنی بر حکمت‌های دینی، تبیین گردد.

این نشست پژوهشی ضمن بررسی ریشه‌های معنایی و مفهومی «پیشرفت» بر لزوم توجه به سه رکن اساسی در تحلیل ماهیت رشد تأکید کرد: فرایندهای خلاقانه و تحول‌آفرین در عرصه‌های گوناگون حیات بشر، موضوع پیشرفت که به تعامل انسان با «خویش»، «خداوند» و «جهان» مربوط است، و بنیان مدیریت رشد که باید براساس اجتهاد الهیاتی شکل بگیرد.

با توجه به نتایج این نشست، مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) هم‌چنان در حال طراحی و اجرای پروژه‌های پژوهشی مبتنی بر تبیین اصول رشد انسانی در چارچوب آموزه‌های دینی و فلسفی است که می‌تواند در نظام‌های اجتماعی و فردی به‌عنوان مبنای تحول و پیشرفت مورد استفاده قرار گیرد.