3:32 بعد از ظهر
25 تیر 1404

بازخوانی انسان‌شناسی آرمان‌محور؛ نقد بنیادهای هویتی مبتنی بر فقر آرمان و خطای هدف‌گذاری

در ادامۀ‌ روند تحلیل‌های بنیادین در حوزۀ انسان‌شناسی قرآنی، نشست تخصصی با موضوع «نقد بنیادهای هویتی مبتنی بر فقر آرمان و خطای هدف‌گذاری» در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) برگزار شد. این نشست ذیل گروه پژوهش تفسیر، گروه پژوهش‌های نظری و مطالعات مبنا و گروه پژوهش علوم انسانی و بینارشته‌ای با مدیریت علمی حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد آکوچکیان و با مشارکت اعضای همکار این پروژه، صورت پذیرفت.

در این جلسه، مسئلۀ‌ فقر آرمان و اختلال در هدف‌گذاری به‌عنوان یکی از بحران‌های انسان مدرن با رویکردی تحلیل‌گرانه مورد واکاوی قرار گرفت. از منظر پژوهشگران این نشست، یکی از مهم‌ترین دلایل یأس و بدبینی در نسل جدیدْ گم‌گشتگی آرمانی است، وضعیتی که به تعبیر حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر آکوچکیان: «بی‌هدفی در زیست فردی و اجتماعیْ آدمی را به تابعی منفعل از رویدادهای زندگی بدل می‌سازد و او را در مواجهه با موانع درهم می‌شکند.»

در بخش دیگری از این نشست، از فقدان یک نظام هدف‌گذاری سالم به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های «خسارت وجودی انسان معاصر» یاد شد و تأکید گردید، «ارزش هرکس برابر همان چیزی است که آن را خوب می‌شمارد و روی آن حساب می‌کند. انسانی که مؤثرها و محرک‌هایش را کنترل و محاکمه نمی‌کند در واقع خویش را از دست می‌دهد و به خسارت وجودی می‌رسد.»

این خسارت از آنجا آغاز می‌شود که مؤثرها و محرک‌های بیرونی از درجۀ وجودی انسان پایین‌ترند، اما قدرت دگرگونی او را دارند.

در جمع‌بندی نهایی، تأکید شد که بازطراحی مدل‌های هویتی، برپایۀ نظام‌های آرمان‌ساز، یکی از ضرورت‌های عصر ماست، ضرورتی که در طرح پژوهشی «نقد بنیادهای هویتی» به‌عنوان بخشی از برنامۀ کلان تحول در علوم انسانی با محوریت انسان‌شناسی قرآنی در حال پیگیری است.

مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، با نگاه بینارشته‌ای، درصدد آن است که از طریق تلفیق معرفت‌های قرآنی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفۀ زندگی، الگوهایی نوین برای بازیابی «جهت زیستن» طراحی کند، الگویی که بتواند به‌جای رنجِ هویتْ شعف معنا را در جان انسان امروز بنشاند.