فرانیازها؛ مسیر اوج بلوغ روح در تعادل دنیا و آخرت

در ادامۀ سلسله‌نشست‌های انسان‌شناسی در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، این‌بار گروه پژوهش تفسیری با همراهی گروه پژوهش علوم انسانی و بینارشته‌ای به واکاوی ابعاد معنوی نیازهای انسان پرداخت. در این نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد آکوچکیان با تحلیل آیاتی از قرآن کریم از نیازهای متعالی انسان سخن گفت که در ادبیات انسان‌شناسی رشد به آن‌ها «فرانیاز» گفته می‌شود.

دکتر آکوچکیان در تحلیل خود اظهار داشت: «انسان تنها به نان و امنیت نیاز ندارد. او نیازمند کرامت، عزت‌نفس، محبت، هویت و حضور عاشقانۀ خداوند در هستی نیز است. این فرانیازها ساحت متعالی انسان را شکل می‌دهند.»

در این جلسه، آیۀ شریفۀ «وَ ابْتَغِ فِیمَا آتاکَ اللهُ الدَّارَ الآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنیا» به‌عنوان محور بحث مورد تأکید قرار گرفت. این آیه تعادلی خردمندانه میان نیازهای مادی و معنوی را تبیین می‌کند و به تعبیر استاد راهبر: «اسلام خواستار رهبانیت نیست، بلکه تعالی را در تعادل و همراهی سائق‌های مادی و معنوی می‌بیند. نیاز به عشق، عزت، حضور، هویت و خودشکوفایی، همگی نشانه‌های حیات متعادل انسان کامل هستند.»

در جمع‌بندی این نشست، شش فرانیاز اصلی انسان (نیاز به حضور خدا، امنیت معنوی، عشق، عزت، هویت و خودشکوفایی) در بستر نیایش‌های اهل‌بیت (ع) نیز مورد بررسی قرار گرفتند، جایی که واژگانی چون «اِنّی اَسئَلُکَ»، «وُدّ»، «حُبّ»، و «قُرب» جایگاه دقیق فرانیازها را به تصویر می‌کشند.

فرانیازها مدار بلوغ حقیقی انسان‌اند. او تنها وقتی انسان است که برای خودشکوفایی به خداوند عشق می‌ورزد، نه برای جبران کاستی‌ها. این نگاه قرآن را به یکی از عمیق‌ترین منابع انسان‌شناسی مدرن بدل کرده است و ازاین‌روست که شناخت فرانیاز، نه‌فقط یک بحث نظری، که اساس برنامه‌ریزی تربیتی و روانی امروز ماست.